Opowiedz historię swojej miejscowości: Poryte Jabłoń

Dziś publikujemy trzeci artykuł z cyklu „opowiedz historię swojej miejscowości”. Dotyczy on pięknej wsi położonej na północ od Zambrowa, w dolinie rzeki Jabłonki. Obecnie zamieszkiwana jest przez około 550 mieszkańców. Jest tam Szkoła Podstawowa, remiza strażacka i ... trzy sklepy spożywcze.

Wieś Poryte Jabłoń istniała już we wczesnym średniowieczu jak podają zachowane dokumenty historyczne. Majątek wsi od początku XVI wieku był przekazywany i dziedziczony przez kolejne rody szlacheckie oraz pokolenia, aż do XX wieku.

Obecnie najstarsi mieszkańcy wsi mogą opowiedzieć nam o początku XX wieku, kiedy to majątek wsi odziedziczył Tadeusz Woyczyński syn Stefana Woyczyńskiego, a następnie w roku 1916 roku odsprzedał majątek Poryte-Jabłoń Fortunatowi Zdziechowskiemu. Córka Zdzichowskiego wychodząc za mąż 17 sierpnia 1922 roku za hrabiego Aleksandra Dzieduszyckiego wniosła w posagu ten majątek. Hrabiostwo Dzieduszyccy dziedziczyli Poryte-Jabłoń do 1939 roku.

W okresie międzywojennym w Porytem Jabłoni sprawnie działała gorzelnia należąca do Dzieduszyckich z charakterystycznym długim kominem z czerwonej cegły. Prężnie funkcjonowało rolnictwo: hodowla pszczół, owiec, sadownictwo, a także stawy rybne zajmujące pokaźną część majątku.

Prawie wszyscy mieszkańcy wsi Poryte-Jabłoń i okolicznych wiosek w tym okresie pracowali na dworze szlacheckim. Dziś jeszcze można spotkać nielicznych świadków, którzy tam pracowali. Po II Wojnie Światowej cały majątek ziemski został przejęty przez ówczesne władze PRL i powstało tam Państwowe Gospodarstwo Rolne i Rybne (PGR-y). Obecnie nieruchomości te są w rękach prywatnych dzierżawców.

Wracając do historii: Hrabia August Dzieduszycki po wybuchu II Wojny Światowej uciekł do Anglii, tam zmarł w Londynie 19 czerwca 1971 roku. Potomkowie obecnie mają ponad 80 lat, jednak nie dotarliśmy do nich i nie znamy ich dalszych losów.

Na terenie miasta Zambrów znajduje się Kaplica grobowa Woyczyńskich, właścicieli Porytego Jabłoni z około 1870 roku, przedostatnich dziedziców Poryte-Jabłoni.

Ostatni dziedzic dóbr wsi Poryte-Jabłoń nadał stawom rybnym imionami swojej rodziny i zwierząt. I tak największy staw nazywa się do dzisiaj Aleksander, drugi co do wielkości – Grażyna (od imienia żony) i dalej odpowiednio: Kowale, Fortuna, Orlik, Kajtek, Bezimienny, Moryś.

Zabytkiem, który do tej pory stoi na ziemiach wsi, jest dwór wybudowany przez Wojczyńskiego w około 1860 roku. „Dwór nawiązuje stylem do wzorcowej siedziby ziemiańskiej (...) Dwór jest neorenesansowy, murowany z cegły i otynkowany. Wybudowano go na planie wydłużonego prostokąta o nieregularnej bryle złożonej z części parterowej oraz części piętrowej. W części parterowej od frontu jest trójosiowy ryzalit z mieszkalnym piętrem, nakryty osobnym dachem. Układ wnętrza jest dwutraktowy. Dachy dwuspadowe z szerokimi okapami”. (fragment z książki „Historia Gminy Zambrów”)

Po roku 1945 zabytki historycznych dóbr wsi zostały adoptowane na różne lokale użytkowe, obecnie pozostawione bez żadnej opieki niszczeją. Do tej pory nie zostały podjęte żadne działania idące w kierunku uratowania od zapomnienia i objęcia ochroną niszczejących budynków.

Jeśli znacie inne wyjątkowe i ciekawe miejsca w powiecie zambrowskim i chcielibyście opowiedzieć o swojej miejscowości – napiszcie do nas. Postaramy się wysłuchać waszych opowieści i opublikować wybrane z nich na łamach Portalu. Na informacje i opowieści na temat lokalnej historii czekamy pod adresem [email protected].

Polecamy:
:: Opowiedz historię swojej miejscowości: Paproć Duża
:: Opowiedz historię swojej miejscowości: Ślub Piłsudskiego w Paproci Dużej
:: Opowiedz historię swojej miejscowości
:: 27 lat od objawień w Ostrożnem. Dziś uroczysta Msza Św.

Cykle Janusza Kuleszy:
TAMTE LATA, TAMTE DNI:
:: Cz. 10. Tragedia w Sławcu cz. 3
:: Cz. 9. Tragedia w Sławcu cz. 2
:: Cz. 8. Tragedia w Sławcu cz. 1
:: Cz. 7. Wigilia 1943 roku
:: Cz. 6. Polak Polakowi wilkiem
:: Cz. 5. Podkowa
:: Cz. 4. Nocna wizyta
:: Cz. 3. Ze wspomnień ojca Lucjana
:: Cz. 2. Piętno Oświęcimia
:: Cz. 1. Każdy kij ma dwa końce

STARSZY BRAT:
:: Cz. 10. Rozmowa z ojcem
:: Cz. 9. Miłość i okupacja
:: Cz. 8. Cień synagogi
:: Cz. 7. Luty 1942
:: Cz. 6. Kromka chleba
:: Cz. 5. Październik 1939
:: Cz. 4. Pogrzeb
:: Cz. 3. Szabas
:: Cz. 2. Święto Trąbek
:: Cz. 1. Znak krzyża

ZAPACH MOJEGO DOMU:
:: O tym jak powstało Miasto Zambrów
:: O tym, jak powstała nazwa Czerwony Bór
:: Legenda o Pysznym Janku
:: O dzikiej świni w Zambrowie
:: Ambasada
:: Kaplica na cmentarzu
:: Kara
:: Krajobraz po zamachu
:: O Henryku Chęcińskim
:: O Jankielu Manesie
:: O Tadeuszu Horochu
:: O tym, jak kobyła Baśka trafiła na bal weterynarzy
:: O tym, jak zginęła trybuna w Zambrowie
:: Opowieść Tadeusza Andrzeja Klimaszewskiego
:: Rok 1920
:: Święta Barbara

MOST DO PRZESZŁOŚCI
:: Kiedy umiera człowiek, ginie biblioteka
:: Epizod
:: O wieżach z kościoła pod wezwaniem Świętej Trójcy
:: Ślub Raisy Jabłonki
:: W letni poranek
:: Włoski ślad w Zambrowie
:: Wacław von Horoch
:: August Kaüfman
:: Kino "Modern"
:: Kino "Słońce"
:: Gordon
:: Na zambrowskim rynku
:: Z historii 71 Pułku Piechoty
:: Spółdzielnia Mleczarska „Zambrowianka” w Zambrowie