Raport: Brak schronów i ukryć w Polsce - zagrożenie dla mieszkańców. Badania NIK: brak odpowiedzialności i wymogów technicznych. Sytuacja krytyczna. Możliwe miejsca schronienia dla zaledwie 4% populacji. (136 znaków)

NIK opublikowała raporty z kontroli przeprowadzonych w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej, 16 urzędach wojewódzkich, 16 starostwach powiatowych oraz 32 urzędach gmin. Kontrolą objęto lata 2020-2023 (do 29 września). Wśród kontrolowanych znalazł się powiat zambrowski.

Z danych Państwowej Straży Pożarnej na terenie naszego powiatu wskazano 137 obiektów (głównie na terenie miasta i gminy Zambrów – 133), z których 7 sklasyfikowano jako ukrycia, zaś pozostałe 130 jako miejsca doraźnego schronienia wskazane głównie w lokalizacjach zabudowy wielorodzinnej. Spośród 10 obiektów ochronnych figurujących w ewidencji Starostwa, 7 zaklasyfikowano jako ukrycia (tj. wszystkie ukrycia wykazywane przez PSP), zaś 3 jako miejsca doraźnego schronienia, zlokalizowane w piwnicy Miejskiego Przedszkola nr 1 przy ul Sadowej, w piwnicy I Liceum Ogólnokształcącego przy ul. M. Konopnickiej oraz w budynku wielorodzinnym przy ul. Pułaskiego 2. Wszystkie one zlokalizowane są na terenie miasta Zambrów i mogą zapewnić ukrycie dla 912 mieszkańców, czyli zaledwie 2,1% ludności powiatu, który liczy 42.724 osoby.

8 z tych obiektów pochodzi z lat 1955-1958, w tym 6 to piwnice budynków wielorodzinnych, wykorzystywane jako piwnice lokatorskie, należące do wspólnot mieszkaniowych. W przypadku 2 obiektów były to: część piwnicy budynku przedszkola należącego do Miasta Zambrów oraz część pomieszczeń piwnicy budynku szkoły średniej należącego do Starostwa. Kolejne miejsca schronienia stanowiły pomieszczenia w budynku z 1992 roku (należące do podmiotu prywatnego) oraz piwnice i garaże w budynku wielorodzinnym z 1999 r. (należącym do wspólnoty mieszkaniowej). W ewidencji zaznaczono, że wszystkie obiekty są przeznaczone dla mieszkańców. W zakresie wytrzymałości (MPa) w przypadku wszystkich 10 obiektów odnotowano brak danych. Wskazano też, że żaden z tych obiektów nie był modernizowany. W ewidencji pojemność tych obiektów określono na łącznie 912 osób, tj. 2,1% ludności powiatu.

Przeprowadzone podczas niniejszej kontroli oględziny 9 z 10 obiektów (poza obiektem należącym do pomiotu prywatnego), wykazały, że żadne z pomieszczeń nie posiadało instalacji do filtrowania powietrza, instalacji wentylacyjnych poza grawitacyjną, zbiorników na wodę.

Z siedmiu obiektów zlokalizowanych w centrum Zambrowa (w budynkach wielorodzinnych z lat 50 ubiegłego wieku), poza budynkiem Miejskiego Przedszkola Nr 1 pozostałe 6 obiektów było w złym stanie technicznym. Miały zdewastowane węzły sanitarne, powłoki malarskie, tynki. Wyjścia awaryjne były niedrożne lub zlikwidowane. Wszystkie posiadały podwójne drzwi hermetyczne jednak uszczelki w nich były sparciałe z ubytkami lub zamalowane. W trzech z tych pomieszczeń całą dostępną powierzchnię zajmowały komórki lokatorskie.

Pomieszczenia przedszkola MP1 w piwnicy były w dobrym stanie technicznym, miały sprawne węzły sanitarne, ogrzewanie i dostęp do bieżącej wody. Drożne było również wyjście awaryjne oraz zachowane zostały kanały dwóch czerpni powietrza. Pomieszczenia te nie były natomiast zabezpieczone parą drzwi hermetycznych, a jedynie pojedynczymi drzwiami stalowymi bez przedsionka.

W przypadku budynku I Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Konopnickiej pomieszczenia ochronne były wykorzystywane jako pomieszczenia gospodarcze i magazynowe, w dobrym stanie technicznym, ze sprawnymi węzłami sanitarnymi i ogrzewaniem. Zlikwidowane zostały natomiast wyjścia awaryjne, a dostęp do pomieszczeń był zapewniony przez przedsionki bez drzwi stalowych.

Kolejna budowla ochronna w naszym mieście znajduje się w bloku przy ul. Kazimierza Pułaskiego 2. Jest to budynek wielorodzinny, z podpiwniczeniem zagłębionym na ok. 1/3 w gruncie. Wzdłuż ściany frontowej pojedyncze garaże (3-4 pomiędzy poszczególnymi klatkami) z drzwiami blaszanymi, w szczycie budynku lokal usługowy, zaś od tyłu piwnice lokatorskie z otworami okiennymi. Z dokumentacji projektowej tego budynku (tzw. Aneksu OC opracowanego na podstawie „Szczegółowych zasad projektowania i wykonywania ukryć typu II” wydanych w 1985 r. przez Ministerstwo Przemysłu i Materiałów Budowlanych – Departament Obrony) budynek został opisany jako ukrycie typu II – zabezpieczające przed opadem promieniotwórczym przewidziane dla 310 osób i zlokalizowane w podpiwniczeniu budynku mieszkalnego, z komórkami lokatorskimi, pomieszczeniami technicznymi, garażami i pomieszczeniami handlowo-usługowymi z przebiegającymi przewodami instalacji wodociągowej, kanalizacji sanitarnej, elektrycznej i centralnego ogrzewania. W dokumentacji tej wskazano zakres prac i czynności przystosowujących piwnice na potrzeby ukrycia typu II, takie jak: uprzątnięcie wnętrza, wyburzenie zbędnych ścian, zamurowanie zbędnych otworów (szczególnie okien), obsypanie ścian zewnętrznych wałem ziemi do wysokości górnej płyty stropu lub obłożenie workami z piaskiem, usunięcie materiałów łatwopalnych, uszczelnienie ukrycia, wyposażenie pomieszczeń.

Według raportu Najwyższej Izby Kontroli Starostwo Powiatowe w Zambrowie realizowało zadania w zakresie przygotowania budowli ochronnych oraz ich ewidencji. Jednak stan większości z tych budowli nie spełniał warunków do ukrycia ludności, co wynikało głównie z wieloletnich zaniedbań w tym zakresie, w tym zajęcia części z tych obiektów na piwnice lokatorskie. Jest to skutkiem głównie braku regulacji prawnych w zakresie budowli ochronnych oraz ich stanu właścicielskiego. W działalności kontrolowanej jednostki nie stwierdzono nieprawidłowości.

W załączniku pod artykułem przekazujemy pełną treść wystąpienia Najwyższej Izby Kontroli.

DEFINICJE wg wytycznych SZEFA OBRONY CYWILNEJ KRAJU

BUDOWLA OCHRONNA - pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do ochrony osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed skutkami działań zbrojnych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, katastrof ekologicznych, przemysłowych lub innych zagrożeń. Budowle te dzielą się na dwie główne kategorie: schrony i ukrycia.

SCHRON - budowla o obudowie konstrukcyjnie zamkniętej, hermetycznej, zapewniającej ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi ze wszystkich stron.

UKRYCIE - budowla ochronna niehermetyczna, wyposażona w najprostsze instalacje, zapewniająca ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi z określonych stron.

UKRYCIE DORAŹNE, miejsce doraźnego schronienia (MDS) - budowla bez szczególnych wymagań odpornościowych i eksploatacyjnych, zabezpieczająca przed niektórymi środkami rażenia oraz skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych.