Tradycje Wigilijne

Dziś, 24 grudnia obchodzimy Wigilię Świąt Bożego Narodzenia - popularnie zwaną Gwiazdką. Jest to jeden z najbardziej oczekiwanych dni w roku i to nie tylko przez dzieci. Dla wyznawców religii rzymskokatolickiej jest to dzień szczególny, bo poprzedzający rocznicę narodzin Jezusa. Słowo „wigilia” (z łac.) oznacza dosłownie „czuwanie, oczekiwanie, wartę nocną” i wiąże się z zachowaniem charakterystycznego rytuału aż do północy.

Z dniem oraz nocą wigilijną z 24 na 25 grudnia (najdłuższą nocą w roku) związane były liczne wierzenia i obyczaje ludowe. Wierzono na przykład, że w tą jedyną noc w roku zakwita paproć, woda w potokach zamienia się w miód, wino, a nawet w płynne złoto, zaś zwierzęta budzą się z zimowego snu i rozmawiają ludzkim głosem, by uczcić Narodzenie Pańskie. Jak głosiły najstarsze podania, wszystkich tych cudów mogły doświadczyć jedynie osoby niewinne i szczęśliwe.

Boże Narodzenie obchodzone jest przez Chrześcijan od IV wieku n.e., jednakże dopiero dwa wieki później wprowadzono odrębne obrzędy i rytuały dla poprzedzającego je dnia wigilijnego. Jednym z nich było przystrajanie domów zielonymi gałązkami świerkowymi, które miały symbolizować życie, zdrowie i pomyślną wegetację roślin.

Zwyczaj ubierania choinki w znanej nam formie przyszedł do Polski z Niemiec na przełomie XVIII i XIX wieku. Dawniej zawieszane na drzewku w Wigilię ozdoby i smakołyki nie były dobrane przypadkowo. Jabłka na drzewku miały symbolizować zdrowie i urodę, łańcuchy - umacniać więzi rodzinne, lampki i bombki - chronić dom przed demonami i ludzką nieżyczliwością, gwiazdka na czubku - znak mający pomagać w powrocie członków rodziny do domu, dzwoneczki oznaczały dobre nowiny, miodowe pierniki - dostatek na przyszły rok, a ozdoby z opłatka symbolizowały miłość i zgodę w rodzinie. Te ostatnie pieczołowicie przechowywano do następnej Wigilii.

Najważniejszym momentem całego dnia wigilijnego jest niewątpliwie uroczysta wieczerza. Z nią łączy się najwięcej zwyczajów i obrzędów. Rozpoczyna się wraz z pojawieniem pierwszej gwiazdki na niebie - na pamiątkę gwiazdy betlejemskiej, która prowadziła Trzech Króli do stajenki. W czasie wieczerzy wigilijnej powinno przeczytać się fragment Pisma Świętego, następnie zebrani przełamują się opłatkiem i składają sobie życzenia. Dopiero po życzeniach zasiada się do stołu przykrytego białym obrusem, pod którym powinno być rozłożone sianko.

Na stole w czasie Wigilii powinno znaleźć się dwanaście postnych potraw. Tradycja mówi, że każdą z nich powinniśmy przynajmniej spróbować, aby zapewnić sobie obfitość w całym nadchodzącym roku. Wg wierzeń – jeśli nie spróbujemy każdej potrawy, w przyszłym roku ominie nas tyle dobrych wydarzeń.

Ważnym elementem nakrycia stołu wigilijnego jest przygotowanie jednego talerza więcej, niż gospodyni spodziewa się osób na wieczerzy. Jest to nakrycie dla „niespodziewanego gościa”.

Dopiero po wieczerzy można rozpakować prezenty. W czasie całego wieczoru powinno nam towarzyszyć śpiewanie kolędy. Dobrze byłoby, gdyby nie były to kolędy z telewizji, czy radia, a śpiewane rodzinnie przez wszystkich gości.

O północy we wszystkich kościołach odprawiona zostanie Pasterka, uroczysta Msza Święta rozpoczynająca Boże Narodzenie.

Tradycje bożonarodzeniowe są silnie zakorzenione w naszej polskiej kulturze. W ostatnich latach na tej płaszczyźnie można zauważyć sporo zmian. Szczególnie wśród młodych ludzi i mieszkańców większych aglomeracji. Zaczęto lansować modę na Wigilię i Święta poza domem, spędzane w luksusowych kurortach, z dala od rodziny, znajomych i całej przedświątecznej krzątaniny. Ale czy wybierając taką alternatywę, da się zachować prawdziwy sens tych świąt?