Płatny urlop z ZUS-u dla ojców po narodzinach dziecka

Kiedy na świat przychodzi dziecko, ubezpieczony ojciec może również skorzystać z urlopu. Oprócz popularnego ojcowskiego, tata ma także prawo do urlopu rodzicielskiego na równych zasadach z mamą. Dodatkowo, jeśli matka zrezygnuje z urlopu macierzyńskiego po 14 tygodniach od narodzin dziecka, mężczyzna może na równi z kobietą skorzystać z tego uprawnienia.

Z urlopu ojcowskiego mogą skorzystać wyłącznie mężczyźni. Przysługuje on w przypadku narodzin dziecka oraz w sytuacji przysposobienia. Zasiłek wynosi 100 proc. podstawy wymiaru i trwa 2 tygodnie. Może być wykorzystany jednorazowo albo w dwóch częściach, przy czym żadna z nich nie może być krótsza niż tydzień. Ubezpieczony ojciec ma rok na skorzystanie z urlopu, licząc od dnia narodzin dziecka lub od momentu uprawomocnienia się postanowienia  o przysposobieniu, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.  

Przy urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie jednego dziecka zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego trwa 20 tygodni. W przypadku urodzenia bliźniaków lub przyjęcia ich na wychowanie, okres ten wydłuża się do 31 tygodni. Dla trojaczków wynosi 33 tygodnie, dla czworaczków 35 tygodni, a dla pięcioraczków i większej liczby dzieci – 37 tygodni. Pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest zarezerwowane wyłącznie dla matki. Tylko w wyjątkowych sytuacjach, takich jak śmierć matki lub porzucenie dziecka,  ojciec może w tym czasie przejąć opiekę nad noworodkiem. Po upływie 14 tygodni, jeśli mama zdecyduje się wrócić do pracy, opiekę nad maluchem może przejąć ubezpieczony tata. Z tej możliwości w 2024 roku skorzystało 6,3 tys. ojców, w regionie 181, a w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2025 roku - 1,9 tys. mężczyzn, w tym 44 w województwie podlaskim.

Od 26 kwietnia 2023 roku okres urlopu rodzicielskiego został wydłużony o 9 tygodni. W przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka urlop ten trwa teraz 41 tygodni, a w przypadku więcej niż jednego dziecka – 43 tygodnie. Urlop rodzicielski można wykorzystać jednorazowo lub w częściach, jednak nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Warto zaznaczyć, że dodatkowe 9 tygodni urlopu przysługuje tylko jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona matka, wykorzystała urlop w maksymalnym wymiarze, na przykład 32 lub 34 tygodnie, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać jedynie ojciec dziecka. Natomiast jeśli rodzice zdecydują się podzielić urlop rodzicielski między sobą, to gdy matka wykorzysta 20 tygodni, ojcu  będzie przysługiwać 21 tygodni urlopu rodzicielskiego.

Z kolei rodzice dziecka, które posiada zaświadczenie „Za życiem” mają prawo do 65 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka. W przypadku porodu mnogiego urlop ten wynosi 67 tygodni, natomiast  przyjęcie na wychowanie starszego dziecka skutkuje 62 tygodniami (dotyczy dzieci w wieku do lat 7, do 10. roku życia, jeśli otrzymały decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego albo do 14 lat w przypadku wystąpienia do sądu o przysposobienie).

Co do zasady w przypadku urodzenia bądź przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, łączny okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, obejmujący urlop  macierzyński ( urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego) oraz urlop rodzicielski, wynosi 61 tygodni. W przypadku bliźniaków okres ten wydłuża się do 74 tygodni, dla trojaczków wynosi 76 tygodni, dla czworaczków 78 tygodni, a dla pięcioraczków i większej liczby dzieci – 80 tygodni.