Odra - choroba wirusowa z powikłaniami, zagrożenie dla dzieci i niezaszczepionych. Wzrost przypadków w Polsce i Europie. Skuteczność szczepienia. Wzrost liczby zachorowań na odrę w Wielkiej Brytanii. Ochrona przed odrą poprzez szczepienia.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Zambrowie apeluje do rodziców i opiekunów o uzupełnienie zaległych szczepień dzieci przeciwko odrze. Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że rośnie zagrożenie odrą - najbardziej zakaźną z chorób.

Odra jest ostrą chorobą wirusową przebiegającą z gorączką, kaszlem, zapaleniem spojówek, wysypką plamisto-grudkową, światłowstrętem i nieżytem błony śluzowej nosa.

Średnio u jednego na trzech chorych dochodzi do rozwoju powikłań. Najczęściej dochodzi do zapalenia ucha środkowego, które prowadzi do utraty słuchu (7-9% dzieci), biegunki (8% chorych), zapalenia płuc (1-6% chorych), zapalenia wątroby lub ostrego zapalenia mózgu mogącego prowadzić do obrzęku mózgu (1 na 1000-2000 chorych). Odra jest najbardziej niebezpieczna dla dzieci do 5 lat oraz osób z zaburzeniami układu odporności. Co czwarta chora osoba wymaga hospitalizacji. Jeden na 1000 chorych umiera z powodu choroby.

Podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE) jest odległym powikłaniem odry. SSPE jest postępującą chorobą degeneracyjną ośrodkowego układu nerwowego. Najczęściej rozwija się kilka-kilkanaście lat po zachorowaniu na odrę. SSPE jest chorobą postępującą, powoduje niepełnosprawność i prowadzi do śmierci. W większości przypadków (ok 80%), chorzy umierają 1-3 lata po diagnozie. Dzieci, które zachorowały na odrę do 2. roku życia, mają większe ryzyko wystąpienia SSPE, w porównaniu do starszych dzieci i dorosłych, a u dzieci, które zachorowały na odrę przed ukończeniem 1. roku życia, częstość SSPE sięga nawet 1/600 chorych dzieci.

Osoba, która wcześniej nie chorowała i nie była szczepiona przeciw odrze, jest podatna na zakażenie i - jak wskazują eksperci - w razie styczności z chorym zakazi się z prawdopodobieństwem wynoszącym blisko 100%.

Zgodnie z aktualnymi danymi ECDC od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r. 23 kraje zgłosiły łącznie 2 361 przypadków odry, przy czym większość przypadków zgłosiła Rumunia (1 755), Austria (186), Francja (118), Niemcy (82), Belgia (69), Włochy (44), Polska (37), Hiszpania (13) i Szwecja (11). Również pozostałe kraje odnotowały przypadki odry (Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Węgry, Irlandia, Łotwa, Liechtenstein, Litwa, Holandia, Norwegia, Portugalia i Słowacja).

Dane zebrane w okresie 5 stycznia – 6 lutego 2024 r. wykazały już 1.861 nowych podejrzeń lub potwierdzonych przypadków, w tym 4 nowe zgony z powodu odry. Przypadki zgłosiło dziewięć krajów UE/EOG: Austria, Estonia, Niemcy, Grecja, Węgry, Islandia, Irlandia (1 zgon u osoby dorosłej), Włochy, Portugalia i Rumunia (3 zgony, w tym 2 dotyczące dzieci, które nie kwalifikowały się do szczepienia) i Hiszpanii (2). W Wielkiej Brytanii odnotowano natomiast ponad 7-krotny wzrost liczby przypadków odry w stosunku do początku 2023 roku.

W ubiegłym roku w Polsce odnotowano łącznie 37 zachorowań na odrę, natomiast w roku 2022 było 27 przypadków, w roku 2021 było ich 13, w 2020 r. - 30, zaś w 2019 r. - 1.502. Natomiast w styczniu 2024 (1.01.-31.01.2024) zarejestrowano już 9 przypadków.

Jedynym znanym i skutecznym sposobem ochrony przed tą chorobą jest szczepienie ochronne.

Szczepienie przeciw odrze należy do szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) podawanych w Polsce w 13.-15. mies. życia oraz w 6. roku życia. Skuteczność szczepienia po 2 dawkach szczepionki wynosi 98-99%, a odporność utrzymuje się do końca życia.

Szczepionka przeciw odrze należy do szczepionek żywych (zawiera wirusy osłabione, niezdolne do wywołania choroby). Występuje w postaci połączonej jako szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce (szczepionka MMR) i jest bezpieczna.

W ostatnich kilkunastu latach opublikowano kilkadziesiąt badań klinicznych z grupą kontrolną przeprowadzonych w różnych krajach, w których wykazano, że nie ma związku przyczynowo-skutkowego między szczepieniami, w tym skojarzoną szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR), a zachorowaniem na autyzm lub inne zaburzenia ze spektrum autyzmu u dzieci. Autyzm ujawnia się zazwyczaj pomiędzy 18 a 24 miesiącem życia, co zbiega się czasowo ze szczepieniem.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Zambrowie podkreśla, że każde opóźnienie w szczepieniach stwarza realne zagrożenie zdrowotne dla każdego niezaszczepionego dziecka. Współpraca społeczeństwa w zapewnieniu ochrony przed odrą jest kluczowa. Przestrzeganie harmonogramu szczepień jest niezmiernie istotne dla zdrowia i bezpieczeństwa.