Ludzkie szczątki wydobyto na cmentarzu w Zambrowie. Będzie ekshumacja ciał [foto]

Szokującego znaleziska dokonano na cmentarzu parafialnym w Zambrowie, podczas wykopu pod budowę nowego pomnika przy dwóch zbiorowych mogiłach żołnierzy, zleconego przez proboszcza "Trójcy" ks. Jerzego Samsela. Mowa o ludzkich szczątkach i elementach odzieży wojskowej. Świadkowie zdarzenia twierdzą, że podczas tych prac nie zachowano szacunku dla ludzkich szczątków, które miały być wyrzucane na ziemię z wykopu. Tego samego dnia zostały one zasypane. Dzięki natychmiastowej reakcji pracownika Regionalnej Izby Historycznej w Zambrowie będą one jednak wydobyte i pochowane w zbiorowej mogile. W planach jest nawet ekshumacja ciał żołnierzy pogrzebanych obok dwóch zbiorowych mogił.

Ludzkie czaszki, kości oraz fragmenty odzieży odkopano wczoraj na cmentarzu parafialnym w Zambrowie. Odkrycia dokonano podczas prac ziemnych związanych z wykopywaniem miejsca pod przyszły grób dla zambrowskiego kleru. Prace, które prowadzone były tuż obok mogił wojskowych, zlecił zarządca cmentarza - proboszcz parafii pw. Trójcy Przenajświętszej ks. dziekan Jerzy Samsel.

W tej sprawie zwrócili się do nas mieszkańcy Zambrowa, którzy byli zbulwersowani widokiem ludzkich szczątków znajdujących się na wyrzuconej ziemi. Tym bardziej, że były to prawdopodobnie szczątki poległych w okresie II Wojny Światowej żołnierzy. Naszym czytelnikom nie podoba się także lokalizacja planowanego grobu, który, gdyby został tam zrealizowany, znacząco ograniczyłby dostęp do dwóch sąsiadujących mogił: Powstańców Styczniowych poległych podczas starcia pod Zbrzeźnicą w 1863 roku oraz żołnierzy poległych w Bitwie o Zambrów. Sprawę opisują również nasi forumowicze.

- „Podczas wizyty na zambrowskim cmentarzu parafialnym w Zambrowie zainteresowałem się pracami prowadzonymi w bliskim sąsiedztwie mogiły zbiorowej Powstańców Styczniowych oraz żołnierzy 71. Pułku Piechoty (na lewo od wejścia głównego). W to co ujrzałem nie mogłem uwierzyć. Wolny od wielu lat skrawek ziemi tuż przed pomnikiem został rozkopany. Na obrzeżach wykopu, spod warstwy ziemi wystawały kości (piszczele, żebra, kości palców) oraz fragmenty umundurowania tj. podeszwy butów wojskowych i inne skórzane elementy. Widok był masakryczny (…) Jako mieszkaniec pytam się zatem: czy w ten sposób traktuje się święte dla narodu szczątki bohaterów września 39? Czy ktoś kto wpada na tak „genialny” pomysł stoi ponad prawem? Czy jest świadomy odpowiedzialności karnej za ww. czyn? Gdzie w tym czasie był nadzór archeologiczny bądź przedstawiciele medycyny sądowej? Miejsca Pamięci Narodowej nie są niczyją prywatną własnością, którą można zapakować na wywrotkę i wywieźć za miasto.” - napisał na naszym forum użytkownik radet.

W tej sprawie próbowaliśmy skontaktować się z administratorem cmentarza ks. Jerzym Samselem. Niestety, dzisiaj nie znalazł on dla nas czasu, aby wyjaśnić tę bulwersującą dla wielu mieszkańców sprawę.

Jak się jednak dowiedzieliśmy, znalezione poza mogiłą kości jeszcze tego samego dnia, czyli wczoraj (10 września) zostały zakopane. Udało się jednak zachować część rzeczy znalezionych przy szczątkach. Trafiły one tymczasowo do Regionalnej Izby Historycznej w Zambrowie. Jak ustaliliśmy, wśród nich są m.in.: niekompletna manierka, polskie guziki wzór 19, scyzoryk, a nawet naboje. Wydobyto również cztery podeszwy wojskowych trzewików. Trzy z nich to podeszwy lewych butów, co wskazywało, że w miejscu prowadzonych prac znajdują się szczątki przynajmniej trzech osób. Prawdopodobnie jest ich tam jednak więcej.

Cmentarz parafialny w Zambrowie od 1987 roku znajduje się na liście zabytków. Wydobywane podczas wykopu cenne znaleziska historyczne nasuwają więc pytanie, czy prace nie powinny odbywać się pod nadzorem konserwatora zabytków. Postanowiliśmy więc skontaktować się ze Sławomirem Zgrzywą z Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łomży i zapytać go, czy został on poinformowany o prowadzonych na zambrowskim cmentarzu pracach. Okazało się, że nie. O sprawie dowiedział się od nas i zapewnił, że przyjrzy się jej. Jutro ma nawet przyjechać do Zambrowa.

Dziś Urząd Wojewódzki w Białymstoku nakazał proboszczowi natychmiastowe zaprzestanie prac. Grobu przy mogile na pewno nie będzie, co zdaniem kierownika RIH w Zambrowie Jarosława Strenkowskiego jest sukcesem.

W chwili pisania tego artykułu Jarosław Strenkowski wraz ze współpracownikami, na polecenie Urzędu Wojewódzkiego, wydobywa szczątki z ziemi z wykopu. Co chwilę znajdowane są tam kolejne kości i elementy odzieży wojskowej. Jak powiedział nam Jarosław Strenkowski, znajdą one miejsce w zbiorowej mogile żołnierzy poległych w Bitwie o Zambrów. Ponadto dowiedzieliśmy się, że planowana jest ekshumacja ciał żołnierzy pogrzebanych na terenie miejsca wykopu.

- „Jestem dogadany z archeologami. Przyjedzie ekipa praktycznie po kosztach własnych i załatwimy wszelkie formalności związane ze zgodą konserwatora zabytków. Mam nadzieję, że tym razem ksiądz proboszcz nie będzie przeszkadzał. Zanim załatwimy wszelkie zgody bardzo byśmy chcieli pochować tych żołnierzy godnie w zbiorowej mogile. Bardzo prawdopodobne jest, że przy niewydobytych szczątkach mogą znajdować się znaki tożsamości, które pomogłyby nam dokonać identyfikacji żołnierzy. Sposób pochowania wskazuje na to, że ciała były wrzucane bardzo chaotycznie. Nie układano ich tylko wrzucano do grobu nie opróżniając nawet kieszeni. Jest więc duża szansa, że natkniemy się podczas ewentualnej ekshumacji na znaki tożsamości, co byłoby dla nas informacją bezcenną (…) Burmistrz wykazał życzliwą postawę, więc dzięki jego pomocy jakoś się udało to rozwiązać.” – powiedział nam Jarosław Strenkowski.

Sprawa przypadkowego odkrycia szczątków żołnierzy na cmentarzu parafialnym w Zambrowie będzie przez nas na bieżąco monitorowana.