Helena Czernek - wielka animatorka życia naukowego, społecznego i kulturalnego ziemi łomżyńskiej. Tribute to her legacy in Zambrowie.

Helena Czernek była córką zambrowskiego młynarza Piotra Szostakiewicza i Władysławy z Krajewskich. W Zambrowie ukończyła gimnazjum, a po nim kursy pedagogiczne w Białymstoku. Życie zawodowe zaczynała przed II wojną światową jako wiejska nauczycielka w Górze.

Urodzona w Zambrowie wielka animatorka życia naukowego, społecznego i kulturalnego ziemi łomżyńskiej Helena Czernek była w czwartek, 4 lipca bohaterką kolejnego „Spotkania z ciekawymi ludźmi”, zorganizowanego przez Stowarzyszenie „Szansa” w Zambrowie. Wydarzenie otworzyła prezes Stowarzyszenia Teresa Szumowska. Licznie zgromadzonym słuchaczom przypomniała o ostatnich kulturalnych wydarzeniach, które organizuje „Szansa”, a jest to cykl spotkań „W kręgu sztuki” prowadzony przez Zytę Brysacz, oraz w których uczestniczą członkowie Stowarzyszenia - tu podkreśliła stałą współpracę z Państwową Szkołą Muzyczną I stopnia im. Witolda Lutosławskiego w Zambrowie.

Bogatą działalność Heleny Czernek (1907-1991) przedstawiła dr Maria Tocka. Czernek (nazwisko po mężu) była córką zambrowskiego młynarza Piotra Szostakiewicza i Władysławy z Krajewskich. W Zambrowie ukończyła gimnazjum, a po nim kursy pedagogiczne w Białymstoku. Życie zawodowe zaczynała przed II wojną światową jako wiejska nauczycielka w Górze (pow. moniecki). W 1938 r. wyszła za mąż. W czasie wojny prowadziła tajne nauczanie, m.in. w Żabikowie (gm. Szumowo). Wróciła do Zambrowa w 1944 r. i była inicjatorką oraz jedną z organizatorek zambrowskiego gimnazjum. W zrujnowanym wojną mieście i w okolicznych wsiach odwiedzała domy i przekonywała rodziców, aby zapisywali swoje dzieci do szkoły, aby nie pozwolili im stracić kolejnego roku nauki. Gimnazjum w Zambrowie rozpoczęło działalność 3 września 1945 r. Uczyła w nim m. in. Helena Czernek.

W 1951 r. Czernek został kierowniczką Powiatowej Biblioteki Publicznej w Łomży i wówczas rozpoczęła się jej wielopłaszczyznowa działalność kulturalna i upowszechniająca naukę. Dr Tocka przypomniała, że Helena Czernek nie tylko skupiała się na rozwoju biblioteki w Łomży, ale zakładała biblioteki gromadzkie i punkty biblioteczne w całym powiecie łomżyńskim (do 1955 r. należał do niego obecny powiat zambrowski). Przy bibliotece powołała unikalny w skali kraju Powiatowy Uniwersytet Kultury (1963-1971), organizowała seminaria doktorskie, dzięki jej inicjatywie w Łomży powołane zostały oddziały towarzystw naukowych (kultury języka, historycznego, literackiego) oraz Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów. Była także inicjatorką wystawienia w Łomży pomników wybitnym uczonym: Jakubowi Wadze, Zygmuntowi Glogerowi i Bohdanowi Winiarskiemu. Łomża doceniła jej działalność i w 1987 r. została Honorową Obywatelką Łomży.

Po wykładzie wywiązała się dyskusja na temat działalności trochę zapomnianej w Zambrowie Heleny Czernek. Jedna z uczestniczek nazwała ją „Siłaczką”, ktoś przypomniał, że mieszkała przy ulicy Łomżyńskiej. Ktoś inny, że pamięta młyn i posesję jej ojca. Dzięki inicjatywie Stowarzyszeniu Szansa niezwykle twórcza, z nieprzeciętnym talentem organizacyjnym Helena Czernek „odwiedziła” Zambrów.

Warto wspomnieć, że kolekcję ilustrującą działalność Heleny Czernek prezentuje Podlaska Bibliotek Cyfrowa.