80 makatek można oglądać w RIH

Polskie i słowackie makatki zdobione rożnymi technikami od wczoraj do połowy lipca można podziwiać w Regionalnej Izbie Historycznej przy Al. Wojska Polskiego.

Wczoraj (31. maja) w Regionalnej Izbie Historycznej w Zambrowie otwarto wystawę makatek polskich i słowackich o tematyce religijnej, miłosnej i rodzinnej.

Wystawa składa się 80 makatek pochodzących z dwóch kolekcji. Pierwsza to makatki słowackie, które zebrane zostały przez pochodzącą ze Słowacji, a obecnie mieszkającą w Niemczech Panią L`ubę Vladykovą. Druga kolekcja to zbiór polskich makatek pani Elżbiety Piskorz-Branekovej etnografa pracującego przy Państwowym Muzeum Etnograficznym.

- „Jest to troszeczkę przekorna wystawa ponieważ wszyscy, którzy tu wchodzą, a są w wieku średnim to mówią - O ja taką makatkę pamiętam, bo taka była u mojej babci. Te pracą są pracami troszeczkę na pograniczu może kiczu, ale takiego który z biegiem lat uzyskał może nie miano sztuki, ale do tego miana zbliżył się.” - powiedziała nam Elżbieta Piskorz-Branekova. –„Makatki mają swój specyficzny smaczek, na przykład uproszczenia form. Bardzo często, niektóre makatki założone w antyramy nabierają charakteru dzieła sztuki, np. makatka przedstawiająca eleganckiego pawia.” - dodaje Piskorz-Branekova.

Zbiory zaprezentowane na wystawie w Regionalnej Izbie Historycznej eksponowane są według klucza: „Bóg”, „Miłość” i „Rodzina”. W pierwszej części wystawy można podziwiać makatki o charakterze sakralnym, np. ze słowackim napisem „Aniele, Stróżu mój, Ty zawsze przy mnie stój”. Tuż obok - polskie i słowackie makatki miłosne, np. „Nikt cię nie kocha jak ja”, „Szczęśliwy jest ten kto przeżył miłości sen”. W trzeciej sekcji znajdziemy makatki o tematyce rodzinnej.

- „Makatki zawierają napisy, sentencje które zazwyczaj miały charakter moralizatorski na przykład „Dobra żona tym się chlubi, że gotuje co mąż lubi.” lub też „Woda mydło najlepsze bielidło”. Niekiedy były to napisy, które w sposób pośredni świadczyły o ich pochodzeniu np. „Dobrego apetytu” czyli dokładnie „Gutten Apetit” z języka niemieckiego.” - powiedziała Elżbieta Piskorz-Branekova.

Makatki to moda, która wyszła z Niemiec i objęła prawie całą Europę. Obecnie spotkać można makatki polskie, czeskie, słowackie, bułgarskie, serbskie, litewskie, ukraińskie, białoruskie oraz z większości krajów europejskich, poza Francją. Makatki używane były do lat 70-tych dosyć powszechnie. Rozwieszane były we wnętrzach kuchennych. Najczęściej w pobliżu stołu i miejscach gdzie się myto. Te niezwykłe „dzieła sztuki” wykonywane były ściegiem sznureczkowym, niekiedy haftem krzyżykowym. Pewne partie były przykryte haftem płaskim. Pod koniec mody makatkowej zaczęto produkować druki, czyli te same motywy wykonywane drukiem niebieskim lub wielokolorowym.

Wystawę makatek pochodzących ze zbiorów Elżbiety Piskorz-Branekovej oraz L`uby Vladykovej można oglądać do połowy lipca br. w siedzibie Regionalnej Izby Historycznej w Zambrowie, Al. Woj. Pol. 7 (I piętro), od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 16.00. Wstęp wolny.

Elżbieta Piskorz-Branekova jest absolwentką Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego (Katedra Etnografii), studia magisterskie ukończyła w 1973 roku. Od 1974 do 2010 roku była pracownikiem Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, gdzie pracowała na różnych stanowiskach, a od roku 1991 jako Kurator Działu Etnografii Polski i Europy. Obecnie, sama lub z mężem aktywnie działa promując kulturę w różnych jej aspektach; przygotowuje wystawy, imprezy folklorystyczne, przedsięwzięcia o charakterze dydaktycznym itp.
Jej zainteresowania zawodowe są bardzo szerokie i urozmaicone. Oprócz polskiej kultury ludowej interesuje się także etnografią narodów europejskich, a przede wszystkim kulturą państw bałkańskich i słowiańskich. Jest autorką wielu publikacji głównie o strojach ludowych, upiększających je haftach i innych zdobieniach oraz biżuterii przystrajającej tradycyjną odzież. Z tą tematyką, między innymi związana jest trzytomowa praca "Polskie stroje ludowe", wydana w latach 2004 - 2007, w której opisane zostały tradycyjne ubiory noszone w 63 regionach etnograficznych Polski, a także wydane w 2005 roku "Polskie hafty i koronki" oraz opublikowana w 2009 roku "Biżuteria ludowa w Polsce".

Ľuba Vladyková - Šmajdová urodziła się w Medzilaborcach we Wschodniej Słowacji. Jest absolwentką Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu Prešowskiego. Po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka w Szkole Podstawowej w Haburze. Po jakimś czasie przeprowadziła się do Niemiec, gdzie wraz z rodziną mieszka do dziś. Pasja kolekcjonerska, która dała początek również późniejszemu zbieraniu makatek zrodziła się już we wczesnym dzieciństwie. Dziś jest posiadaczką bogatej kolekcji, którą okazjonalnie prezentuje. Pierwsza wystawa poświęcona makatkom kuchennym była prezentowana w siedzibie Słowackiej Misji Katolickiej w Monachium w roku 2005. Po niej były kolejne: wystawa wyszywanych ręczników (2007), wyszywanych obrusów i wyszywanych prześcieradeł (2008), wyszywanych draperii – zasłon okiennych (2010). Ze wszystkich tych monachijskich wystaw pojawiły się artykuły w wydawanym w Niemczech czasopiśmie „Krajansky pozdrav“. Wyszywanki pochodzą z okolicznych wsi wokół miasta Medzilaborce, jak również z odległych regionów Słowacji.

Polecamy:
:: Zambrów w miniaturze widziany oczami dzieci
:: Otwarto wystawę „Jedziemy na wakacje”
:: 450 książek za "złotówkę" w Miejskiej Bibliotece Publicznej
:: Piknik pancerny w Zambrowie
:: Jerzy Dąbrowski o 71. Pułku Piechoty
:: Koncert poezji śpiewanej w RIH (fotorelacja)
:: Pierwszy w tym roku Jarmark Staroci i Rozmaitości (fotoreportaż)
:: Udana noc muzeów w zambrowskiej RIH
:: Powstanie w miniaturze ... w zambrowskiej RIH