11 września – rocznica walk o Zambrów w 1939 r.

W dniu wczorajszym, 11 września 2007 r. w samo południe odbyły się miejskie uroczystości upamiętniające 68 rocznicę walk o Zambrów oraz rocznicę wybuchu II wojny światowej.

Punktualnie o godzinie 1200 w całym mieście słychać było głos syren, przypominający wszystkim mieszkańcom Zambrowa wydarzenia sprzed 68 lat. W tym samym czasie na placu przy Miejskiej Bibliotece Publicznej (ul. Wyszyńskiego) rozpoczęły się uroczystości pod pomnikiem Żołnierzy 71. Pułku Piechoty poległych na Ziemi Łomżyńskiej w obronie Ojczyzny, ufundowanym w 1982 roku przez mieszkańców Zambrowa, kombatantów i Jednostkę Wojskową w Czerwonym Borze.

W uroczystościach udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych powiatu zambrowskiego, miasta i gminy Zambrów, potomkowie poległych w 1939 roku żołnierzy, poczty sztandarowe i delegacje organizacji pozarządowych, instytucji, przedsiębiorstw, partii politycznych i szkół działających na terenie Zambrowa.

Burmistrz Zambrowa Kazimierz Dąbrowski w sowim przemówieniu przypomniał historię walk o Zambrów. Po przemówieniu burmistrza delegacje złożyły wieńce i kwiaty pod pomnikiem Żołnierzy 71. Pułku Piechoty. Na zakończenie wiązankę utworów patriotycznych wykonała Miejska Młodzieżowa Orkiestra Dęta pod batutą pana Krzysztofa Witkowskiego.

Wrzesień powinien skłaniać każdego Polaka do zadumy nad burzliwą historią naszego narodu. 68 lat temu, 1 września wybuchła II wojna światowa, 11 września 1939 r. stoczona została bitwa o Zambrów, a 17 września miała miejsce agresja Armii Czerwonej na Polskę. Wydarzenia tamtych dni powinny być dla nas i kolejnych pokoleń przestrogą, dlatego nie można o tych wydarzeniach zapomnieć.

Historia działań wojennych w okolicach Zambrowa we wrześniu 1939 roku to mężny opór i walka 71. Pułku Piechoty. W dni 11 września miała miejsce bitwa o Zambrów. Dowodzony przez majora Jakuba Fobera III batalion atakował z rejonu Zakrzewa Nowego, II batalion majora Knapika wyszedł na skraj lasu pod Wądołkami, skąd miał nacierać na koszary, a I batalion kapitana Tadeusza Dworaka wyruszył z Sędziwój, gdzie prowadząc ciężkie walki opanował cmentarz i dotarł do rynku. Zacięte natarcie żołnierzy III batalionu doprowadziło do zajęcia wsi Pruszki, wzgórza 133 i cmentarza żydowskiego, gdzie doszło do połączenia z oddziałami 33. Pułku Piechoty. Około południa losy wojsk niemieckich w Zambrowie wydawały się przesądzone. W pierwszej fazie walk ataki wojsk polskich odpierał tylko jeden batalion nieprzyjaciela (rejon Zambrowa opanowany był przez niemiecką 20. Dywizję Zmotoryzowaną), jednak już około godz. 1400 dowieziono spod Wizny następne niemieckie bataliony piechoty zmotoryzowanej i dywizjony artylerii. To spowodowało, że sytuacja się zmieniła. W trakcie walk ulicznych o Zambrów piechota polska poniosła olbrzymie straty: poległo około 400 żołnierzy polskich, a wielu zostało rannych. W wyniku przewagi ogniowej nieprzyjaciela polskie oddziały musiały wycofać się na pozycję wyjściową.

Następnie podczas bitwy pod Andrzejewem całodobowe natarcie na nieprzyjaciela załamało się w ogniu broni maszynowej i artylerii. 18. Dywizja Piechoty została całkowicie rozbita, do niewoli dostało się ponad 5 tys. oficerów, podoficerów i żołnierzy, których zgrupowano na placu manewrowym koszar 71. Pułku Piechoty w Zambrowie. Nocna masakra bezbronnych jeńców w Zambrowie była jedną z największych zbrodni wojennych tej fazy II wojny światowej.