„W gościnie u Wojska Polskiego” - o Zambrowie w Tygodniku Ilustrowanym z 1917 roku

W 1917 roku w zambrowskich koszarach stacjonował 1. i 2. Pułk Piechoty Legionów, pod dowództwem płka Edwarda Rydza-Śmigłego i ppłka Michała Żymierskiego. Nieco światła na część tych dziejów Zambrowa rzuca arcyciekawy artykuł w Tygodniku Ilustrowanym, do którego lektury zachęcamy.

Redakcja naszego Portalu otrzymała zabytkowe wydanie gazety - Tygodnik Ilustrowany nr 15 z 14 kwietnia 1917 r., w której znajduje się artykuł zawierający relację publicysty Edwarda Ligockiego z dwudniowego pobytu w naszym mieście. Skany czasopisma przekazało nam Stowarzyszenie Historyczne im. 71. Pułku Piechoty w Zambrowie. Biorąc pod uwagę 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, warto przeczytać fragment tego wydania i choć na chwilę przenieść się myślami do Zambrowa 1917 roku.

„Tygodnik Ilustrowany” to czasopismo warszawskie o profilu społeczno-kulturalnym, które ukazywało się w latach 1859–1939. W drugiej połowie XIX w. należało do najpopularniejszych polskich periodyków. Zamieszczano w nim wiele materiałów historycznych, reprodukcje dzieł sztuki, artykuły o nowych prądach i tendencjach w literaturze i sztuce, recenzje książek i wydarzeń kulturalnych, doniesienia o aktualnych politycznych wydarzeniach, reportaże z różnych zakątków świata. Z periodykiem współpracowali m. in. Henryk Sienkiewicz i Eliza Orzeszkowa.

Sięgając do historii naszego miasta warto wspomnieć, że w 1917 roku (w tym samym, w którym powstał artykuł o Zambrowie w Tygodniku Ilustrowanym), część koszar została przeznaczona dla żołnierzy polskich 1. i 2. pułku Legionów, dowodzonych przez ppłka Edwarda Śmigłego-Rydza oraz ppłka Michała Żymierskiego. O tym drugim krótko wspomina nawet w artykule Tygodnika Ilustrowanego jego autor – Edward Ligocki.

- „Traf szczęśliwy zrządził, że zastałem w Zambrowie prof. dra Jerzego Mycielskiego, pierwszego gościa wojska polskiego. Podejmowano go wspaniale. Nie mówiąc już o synowskim stosunku pułkownika Żymierskiego i brygadyera Januszajtisa do zasłużonego przyjaciela Legionów, podkreślić tu pragnę ową jasną, słoneczną prostotę, z którą odnosili się do dostojnego gościa brygady oficerowie i żołnierze. (…) Po raz pierwszy w życiu, podczas gościny w Zambrowie, czułem się w Polsce u siebie. I po raz pierwszy zrozumiałem, że jest to wielkie uczucie. Po raz pierwszy sen o Tryumfatorach stawał się rzeczywistością.” - czytamy w artykule Edwarda Ligockiego w Tygodniku Ilustrowanym z 1917 roku.

Warto dodać, że odzyskanie niepodległości przyniosło stabilizację i rozwój tak całego regionu, jak i Zambrowa. Po tym przełomowym dla Polski momencie teren zambrowskich koszar był tylko częściowo wykorzystany na potrzeby wojska. Odpowiednie komórki decyzyjne zgodziły się przeznaczyć jeden z budynków na siedzibę szkoły powszechnej, drewniane baraki przeznaczone zostały na mieszkania komunalne dla najuboższej ludności miasta, na rozległych koszarowych placach organizowano obozy. Rok po odzyskaniu niepodległości Zambrów odzyskał prawa miejskie. W latach międzywojennych życie miasta nadal było związane z wojskiem - stacjonował tu 71. Pułk Piechoty i istniała znana szkoła podchorążych rezerwy.

Dostarczone nam przez Stowarzyszenie Historyczne im. 71. Pułku Piechoty w Zambrowie skany artykułu w Tygodniku Ilustrowanym z 1917 roku znajdują się poniżej oraz w galerii zdjęć.