Starszy Brat - cz. 2 - Święto Trąbek

Dziś, w ramach naszego nowego cyklu „Starszy Brat” publikujemy drugą część opowieści Janusza Kuleszy o losach Żydów z Zambrowa.

Od autora.
Żydzi są naszymi starszymi braćmi w wierze. Do Polski przybyli już w średniowieczu. Zaadaptowali się tu bardzo szybko, znajdując dogodne miejsce dla swojej egzystencji. Polska była bowiem „państwem bez stosów”. W niedługim czasie okazało się, że kasa królewska „stoi” na żydowskich pieniądzach. Do Zambrowa przybyli z pobliskiej Jabłonki w latach 60-tych XVII w. Zasiedlenia ich dokonała tamtejsza gmina żydowska, tam też chowano pierwszych Żydów z Zambrowa. Jacy byli? Co po nich zostało? Dzisiaj jedynie zdewastowany kirkut i wspomnienia. Oto kilka z nich, spisanych na podstawie wspomnień zambrowian.

Janusz Kulesza

Święto Trąbek

Październikowe słońce na dobre zadomowiło się nad Zambrowem. Zwykły dzień dla katolickiej społeczności był wyjątkowy dla miejscowych Żydów. Tego dnia Żydzi, zgodnie z tradycją, obchodzili swoje święto zwane Świętem Trąbek. Zasadniczo przypadało ono we wrześniu. Nazywane w języku hebrajskim „Rosz ha – Szara”, oznaczało hebrajski Nowy Rok. Jego nadejście objawiano graniem trąbek czy rogów, zwanych „szofer”. Tak opisuje to encyklopedia.

Tego dnia wszyscy mężczyźni odświętnie ubrani udawali się do pobliskiej synagogi zwanej „Czerwoną”, na swoje nabożeństwo. Po jego zakończeniu, zgodnie z tradycją, szli nad rzekę Jabłonkę, gdzie dokonywali symbolicznego oczyszczenia się z doczesnych grzechów. Polegało to na tym, że czytając wersety modlitw, wyrzucali do rzeki zawartości swoich kieszeni. Tak ich ujrzał pewnego październikowego popołudnia małoletni Lucjan Kulesza. Wszyscy, jak jeden, trzymali w rękach kartki i poruszali ustami. Zauważył też, jak wytrząsali coś z kieszeni. Znał niemal wszystkich, którzy tam byli: Chaima Kuropatwę, ogrodnika Sendeta, Szustera, rolnika Gieceła. Pośród nich ujrzał swoich rówieśników, którzy coś krzyczeli do modlących się Żydów. Wyglądało to z daleka na obraźliwe przezwiska. Jednak Żydzi, zatopieni w swoich modlitwach, nie zwracali na nie wcale uwagi. Pamięta dobrze te obraźliwe słowa:
- Chabale!, chabale!

I pamięta to, iż Żyd, kiedy rozmawiał z Bogiem był skupiony tylko na modlitwie. Nic go nie rozpraszało. Lucjan Kulesza obserwował ich od dawna. Żyd Jankiel Manes był lokatorem jego ojca, Edwarda. Dzięki temu poznał ich religię i obyczaje. Wspomina to czasem, choć czas wiele wydarzeń zatarł bezpowrotnie.

Poniżej zamieszczamy zbiór linków do wszystkich części wcześniej publikowanych cykli: „Zapach Mojego Domu” i „Most do Przeszłości” oraz linki do poprzednich części cyklu opowiadań o losach Żydów z Zambrowa „Starszy Brat”.


STARSZY BRAT:
Nowy cykl na Portalu: Opowiadania - Starszy Brat. Cz. 1. Znak krzyża.


ZAPACH MOJEGO DOMU:
O tym jak powstało Miasto Zambrów
O tym, jak powstała nazwa Czerwony Bór
Legenda o Pysznym Janku
O dzikiej świni w Zambrowie
Ambasada
Kaplica na cmentarzu
Kara
Krajobraz po zamachu
O Henryku Chęcińskim
O Jankielu Manesie
O Tadeuszu Horochu
O tym, jak kobyła Baśka trafiła na bal weterynarzy
O tym, jak zginęła trybuna w Zambrowie
Opowieść Tadeusza Andrzeja Klimaszewskiego
Rok 1920
Święta Barbara


MOST DO PRZESZŁOŚCI
Kiedy umiera człowiek, ginie biblioteka
Epizod
O wieżach z kościoła pod wezwaniem Świętej Trójcy
Ślub Raisy Jabłonki
W letni poranek
Włoski ślad w Zambrowie
Wacław von Horoch
August Kaüfman
Kino "Modern"
Kino "Słońce"
Gordon
Na zambrowskim rynku
Z historii 71 Pułku Piechoty
Spółdzielnia Mleczarska „Zambrowianka” w Zambrowie