Reklama

Księga pamięci gminy żydowskiej w Zambrowie - ślady przeszłości naszego regionu [FOTO]

Portal zambrow.org

03/09/2021 19:32

Dwoje prelegentów z Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów zaprezentowało dzisiaj pierwsze polskie wydanie "Księgi pamięci gminy żydowskiej w Zambrowie". Spotkanie cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony mieszkańców naszego regionu.

Promocja pierwszego polskiego wydania "Księgi pamięci gminy żydowskiej w Zambrowie" odbyła się dzisiaj w siedzibie Regionalnej Izby Historycznej. Organizatorami spotkania były Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów oraz Regionalna Izba Historyczna Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie.

W pierwszej części wydarzenia dr Małgorzata K. Frąckiewicz opowiadała o procesie wydania polskiej wersji językowej pod redakcją Joma-Towa Lewińskiego, a także o samej księdze i jej roli w poznawaniu wspólnej przeszłości. Ponadto opowiedziała o roli i misji Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego w kompleksowej próbie publikacji i ocalenia ważnych historycznych świadectw związanych z naszym regionem.

- „Towarzystwo działa kompatybilnie, aby móc zaspokoić oczekiwania wszystkich osób, które poszukują własnych korzeni”- wskazała prelegentka.

W drugiej części spotkania dr Mirosław Reczko przedstawił kontekst historyczny i społeczny Księgi. Wskazał, jak ważnym świadectwem historycznym są księgi pomagające uzupełniać historyczne luki. Wszystkich ksiąg jest około 550 i powstawały niemal w każdym mieście i miasteczku w Polsce, przede wszystkim tam, gdzie zamieszkiwali Żydzi, czyli Mazowsze, Podlasie i Lubelszczyzna. W Polsce proces tłumaczenia i wydania ich przebiega wolniej niż np. w USA, gdzie tłumaczonych na język angielski jest 425, z czego 100 już w całości, a prawie 50 doczekało wydania. W naszym kraju do tej pory pojawiło się 18 ksiąg, jednak ich liczba stale rośnie. Za tydzień opublikowana zostanie "Księga gminy żydowskiej w Ciechanowcu", a w przygotowaniu na wydanie czekają księgi gmin Szczuczyna, Jedwabnego czy jedna z ksiąg gminy Białegostoku. Gotowa jest również "Księga gminy żydowskiej w Ostrowi Mazowieckiej".

Ogólnie w naszym województwie było 45 ksiąg gmin żydowskich. Podczas dzisiejszego spotkania doktor Reczko wspomniał o ich niebagatelnej roli w kontekście poszerzania naszej wiedzy o I wojnie światowej.

- „I wojna światowa w każdym mieście naszego regionu była inna, ale tak diametralnie inna. Okazuje się, że w czasie I wojny światowej działania wojenne dotarły do Zambrowa dopiero na przełomie lipca i sierpnia 1915 roku. Niemcy dopiero wtedy wkroczyli na te tereny. Rosjanie cofając się wydali rozkaz, jak za Kutuzowa, czyli: palić za sobą wszystko, nie zostawić Niemcom nic! Co się stało? Część wiosek spalono i jedno miasto - Ciechanowiec. Ciechanowiec - zarówno Polacy jak i Żydzi - ucierpiał na I wojnie światowej dużo, dużo bardziej niż na II wojnie światowej. Natomiast w Zambrowie zebrało się dwóch ludzi, jeden nazywał się Jankiel Prawda, Żyd, a drugi Komorowski (imienia nie znamy), który był urzędnikiem, niewątpliwie Polak. Zebrali oni pieniądze i poszli do sotnika Kozackiego i mu dali. Kozacy odmeldowali się nie niszcząc niczego i nikogo. Zambrów nie ucierpiał na I wojnie światowej w ogóle, mimo że front przez Zambrów się przewalił. Z Ciechanowca wypędzono mieszkańców, w głąb Rosji i z 14 tysięcy mieszkańców po wojnie wróciło 3 tysiące ludzi” - opowiadał dr Mirosław Reczko.

Poza tym dr Reczko mówił bardzo ciekawie o początku diaspory żydowskiej w Zambrowie, która pojawiła się dopiero w czasach Napoleona. Zambrów - podobnie jak Łomża i Bielsk - były miastami królewskimi i obowiązywało w nich prawo non tolerandis judaeis, zakazujące osiedlania się Żydów. Dlatego diaspory żydowskie pojawiały się w miejscowościach położonych nieopodal, np. w Szumowie czy Jabłonce. W przypadku Łomży była to wieś Rybaki, dziś już administracyjna część Łomży.

W Księdze znajdziemy wiele, czasami mniej znanych wydarzeń dotyczących naszego miasta, m.in. relacje dotyczące dwóch wielkich pożarów, które trawiły Zambrów w 1891 i 1909 roku. Czytelnicy znajdą tam też informacje na temat ludzi, zawodów, przestępstw, a także o dwóch rywalizujących ze sobą synagogach.

Dzisiejsze spotkanie cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony mieszkańców naszego regionu. Na zakończenie była możliwość zakupienia książki w promocyjnej cenie.