Izba pełna pamięci o marszałku Piłsudskim w Paproci Dużej

Izba Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego została otwarta w pięknej wsi Paproć Duża, położonej na południowy-zachód od Zambrowa. Powstała ona nieprzypadkowo, bo właśnie w tej miejscowości 121 lat temu marszałek wziął ślub z Marią z Koplewskich Juszkiewiczową. 

Miejscowość Paproć Duża została założona ok. XVIII wieku. Do czasów wojny wieś zamieszkiwali osadnicy niemieccy. W latach sześćdziesiątych rozebrano kościół ewangelicki, w którym 15 lipca 1899 Józef Piłsudski oraz Maria z Koplewskich Juszkiewiczowa wzięli ślub. 

Upamiętniając to wydarzenie oraz postać Józefa Piłsudskiego, panie z Koła Gospodyń Wiejskich „Paprotki" z Paproci Dużej z przewodniczącą Justyną Cygan - główną inicjatorką projektu - wyremontowały budynek po starej zlewni mleka i otworzyły tam Izbę Pamięci im. Józefa Piłsudskiego. Projekt dofinansowany został przez Lokalną Grupę Działania „Brama na Podlasie" w kwocie 4 tys. zł oraz Gminę Szumowo w kwocie ok. 56 tys. zł. Środki przekazane przez gminę przeznaczone zostały na remont zewnętrzny budynku (elewacja budynku, docieplenie fundamentów i stropodachu oraz remont przyłącza kanalizacyjnego).

Na uroczystość otwarcia, która odbyła się w miniony piątek, 17 lipca, zebrało się wielu gości. Uroczystość rozpoczęła się o godz. 11:00. Po przemowach przewodniczącej KGW Paprotki Justyny Cygan i zaproszonych osób, nastąpiło symboliczne przecięcie wstęgi. Następnie zebrani zostali zaproszeni do zwiedzania wystawy poświęconej pamięci Józefa Piłsudskiego. Popijając mocną, czarną i słodką herbatę, w której lubował się marszałek, można było podziwiać przygotowane eksponaty. Część z nich pochodziła z prywatnych zbiorów pana Józefa Głębockiego. Podczas wystawy można było również obejrzeć przedmioty należące do żołnierzy polskich, którzy zostali zamordowani przez bolszewików podczas bitwy w 1920 r., a których szczątki pochowano na cmentarzu w Szumowie 16 marca 2018 r.

Mieszkańcy gminy Szumowo zwiedzali Izbę Pamięci im. Józefa Piłsudskiego w Paproci Dużej w niedzielę, 19 lipca.

Warto przypomnieć, że w Paproci Dużej jest Szkoła Podstawowa nazwana imieniem Józefa Piłsudskiego, przed którą można zobaczyć popiersie marszałka.

Pierwszy związek małżeński Józef Piłsudski zawarł z „Piękną Panią", rozwódką Marią Koplewską Juszkiewiczową, o rękę której konkurował z Romanem Dmowskim. Związek małżeński z „Piękną Panią" miał miejsce we wsi Paproć Duża 15 lipca 1899 roku o godzinie 10:00 w obecności brata - Jana Piłsudskiego. Kapliczka w Paproci Dużej była filią parafii ewangelicko-augsburskiej w Łomży i obsługiwał ją długoletni proboszcz w Łomży, jednocześnie administrator parafii niemieckiej Paproć Duża i parafii polskiej w Węgrowie. Dla konspiratora, jakim był Józef Piłsudski, bardziej bezpiecznym miejscem dla zawarcia małżeństwa była wieś, a nie Łomża, gdzie urzędował gubernator.

Z powodu wcześniejszego małżeństwa i rozwodu Marii, niemożliwe było wzięcie ślubu katolickiego. Ponadto „Piękna Pani" uzyskała rozwód w kościele ewangelicko – reformowanym, zatem gdy zapadła decyzja o małżeństwie, Piłsudski musiał zmienić wyznanie. Zmiana wiary przez Marszałka była dyktowana jedynie uczuciem, jakim obdarzał tę wyjątkową kobietę, gdyż ostatecznie powrócił on na łono Kościoła Rzymskokatolickiego 22 lutego 1916 w trakcie walk legionowych, gdy poważnie zachorował na grypę.

Zastanawiający jest fakt, dlaczego Piłsudski zdecydował się na ślub w zaborze rosyjskim. Konieczność trzykrotnych zapowiedzi, a także spisanie aktu pod prawdziwymi nazwiskami, nie było zbyt bezpieczne dla ukrywającego się konspiratora. Praktyczniej byłoby wyjechać do Galicji, jednak wybrano kościół w Paproci Dużej.

Interesująca jest nie tylko sama historia związana z Piłsudskim, ale także losy kościoła, w którym udzielono mu ślubu. Ewangelicko – augsburski budynek został w latach 60-tych XX w. wykupiony przez miejscowego rolnika, a następnie zniszczony. Na jego miejscu stanęła obora. Mieszkańcy Paproci Dużej nie mogli jednak pogodzić się z losami kościoła. Sołtys wziął się do ciężkiej pracy, by przywrócić budynek. Zwłaszcza, że znajdował się on w wyjątkowym miejscu. Po zburzeniu dawnego budynku, kilkadziesiąt lat później, a dokładniej w latach 90-tych XX., sołtys wraz z mieszkańcami wsi podjęli się odbudowy świątyni. Tym razem jednak miał być to kościół katolicki. 

Dziś wjeżdżając do Paproci Dużej, tak jak dawniej, niezależnie od tego, z której strony się przybywa, widać odbudowany budynek. Został on odtworzony na podstawie kilku zdjęć i postawiony na obraz dawnego obiektu. Tuż obok kościoła znajduje się szkoła podstawowa, która na pamiątkę wielkiego Marszałka, nazwana została jego imieniem.

Foto: UG Szumowo