Polewany Poniedziałek

Dziś w Kościele Katolickim - drugi dzień Świąt Zmartwychwstania Pańskiego - Poniedziałek Wielkanocny, zwany też Lanym Poniedziałkiem, Śmigusem-dyngusem, Oblewanką, Polewanką, czy dniem świętego Lejka.

W polskiej tradycji tego dnia polewa się dla żartów wodą inne osoby. Polewanie wodą nawiązuje do dawnych praktyk pogańskich, łączących się z symbolicznym budzeniem się przyrody do życia i co rok odnawialnej zdolności ziemi do rodzenia. Do dziś zwyczaj kropienia wodą święconą pól w poniedziałkowy ranek przez gospodarzy jest spotykany we wsiach na południu Polski. Tradycją Poniedziałku Wielkanocnego na wsiach było też robienie psikusów sąsiadom. Zamieniano bramy, na dachach umieszczano narzędzia rolnicze, chowano wiadra na wodę.

Z dawien dawna Poniedziałek Wielkanocny jest dniem zabaw, zalotów, psot, żartów, ogólnej wesołości i radości. W całej Polsce obecnie jest jednak przede wszystkim dniem, który upływa pod znakiem spotkań rodzinnych i towarzyskich. Najważniejszym i najbardziej znany zwyczajem jest oblewanie się wodą czyli „śmigus – dyngus”.

Początkowo były to dwa odrębne i bardzo stare obrzędy:

„Śmigusem” zwano zwyczaj oblewania wodą, głównie dziewcząt na wydaniu i młodych kobiet, a także smaganie się zielonymi gałęziami i witkami wierzbowymi lub uplecionymi z nich batami (był to tzw. „śmigus zielony”). Na Śląsku Cieszyńskim np. najpierw polewano wodą gospodynie i ich córki, a następnie suszono je, uderzając „korwaczami”, czyli biczami uplecionymi z wierzbowych gałązek.

Natomiast „dyngusem” zwano pochody młodzieży męskiej, często w przebraniach i z różnymi rekwizytami (np. z traczykiem, z barankiem, z kurkiem dyngusowym), połączone zawsze z wesołą kwestą świąteczną - wypraszaniem darów, przede wszystkim jaj wielkanocnych i świątecznego jadła.