Czyste Powietrze 2025. Niebawem ruszy nowy nabór wniosków

31 marca 2025 r. ma ruszyć nabór wniosków w nowej odsłonie programu Czyste Powietrze. Reforma programu uszczelniła zasady przyznawania dofinansowań, wzmocniła rolę gmin w programie, wprowadziła standardy jakości pomp ciepła i kotłów na biomasę oraz zwiększyła monitoring wykonawców. Budżet programu został zasilony 10 mld zł bezzwrotnych dotacji ze środków Funduszu Modernizacyjnego.

Co nowego w programie Czyste Powietrze?

• Obowiązkowe potwierdzenie standardu energetycznego przed i po inwestycji.
• Warunki dofinansowania dla najuboższych energetycznie uzależnione są od kryterium dochodowego i standardu energetycznego budynku.
• Ogólnopolski system operatorów - bezpłatne wsparcie dla beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania. Operatorzy programu bezpłatnie pomogą osobom o najniższych dochodach na ścieżce dofinansowania, realizacji przedsięwzięcia i jego rozliczenia. Operatorami w pierwszej kolejności będą gminy i WFOŚiGW.
• Maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych oraz limity dotacji jednostkowych na m² powierzchni ocieplenia.

Dla kogo program Czyste Powietrze?

Nowa odsłona programu skierowana jest do osób fizycznych, które są właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego lub wydzielonego w nim lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Nowością w programie jest minimalny okres tej własności – 3 lata. Obostrzenie to nie dotyczy sytuacji spadkowych.

Na jeden budynek lub lokal mieszkalny można dostać jedno dofinansowanie, a beneficjentem można być tylko raz. Dotacja jest wypłacana przez WFOŚiGW w całości lub w maksymalnie trzech częściach. Do dofinansowania kwalifikują się inwestycje tylko w tych budynkach, które uzyskały pozwolenie na budowę do 31.12.2020 r. Dopuszcza się pozostawienie kominków wykorzystywanych na cele rekreacyjne, ale pod warunkiem, że spełniają wymagania ekoprojektu oraz docelowe wymogi uchwał antysmogowych obowiązujących na danym terenie oraz nie są głównym źródłem ogrzewania.

Wyższe progi dochodowe

Program zakłada trzy poziomy dofinansowania według progów dochodowych w gospodarstwie domowym, które zostały podwyższone.

• Poziom najwyższy - do 100% kosztów kwalifikowanych – obowiązuje przy miesięcznym dochodzie do 1 300 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub do 1 800 zł w gospodarstwie domowym jednoosobowym, oraz dla tych, którzy mają ustalone prawo do zasiłku (stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego). Dofinansowanie w najwyższym progu przewidziano tylko dla ubogich energetycznie, czyli dla budynków lub lokali, w których zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania wynosi powyżej 140 kWh/m² rocznie.
• Poziom podwyższony – do 70% kosztów kwalifikowanych – obowiązuje przy miesięcznym dochodzi do 2 250 zł na osobę lub 3 150 zł w gospodarstwach jednoosobowych.
• Poziom podstawowy – dotacja do 40% kosztów kwalifikowanych – skorzystają ci, których roczny dochód nie przekracza 135 000 zł.

Audyt energetyczny i świadectwo charakterystyki energetycznej

W ramach programu wprowadzono ponadto wymóg obowiązkowego potwierdzenia standardu energetycznego budynku – zarówno przed przeprowadzeniem inwestycji, jak i po. Mają do tego posłużyć:

• przed realizacją przedsięwzięcia – audyt energetyczny wraz z dokumentem podsumowującym audyt energetyczny (określą jaki jest stan energetyczny budynku i jakie prace należy wykonać, żeby zmniejszyć zapotrzebowanie na energię do ogrzewania),
• po realizacji przedsięwzięcia – świadectwo charakterystyki energetycznej (potwierdzi zmniejszenie zapotrzebowania na energię do ogrzewania).

Oba te dokumenty muszą być podpisane przez osobę wpisaną do rejestru osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej, powinny być poprzedzone wizytą w domu. Na audyt można również pozyskać dotację z programu Czyste powietrze – łącznie do 1 600 zł.

Operator. Kto to, komu i w czym może pomóc?

System operatorów programu Czyste Powietrze to bezpłatne wsparcie dla beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania. Operatorzy (w I etapie operatorami będą gminy i WFOŚiGW, w II etapie również sprawdzone, rzetelne podmioty) będą bezpłatnie wsparć beneficjenta krok po kroku, od podjęcia decyzji o dofinansowaniu, przez realizację przedsięwzięcia aż do jego zakończenia i rozliczenia.

Zaliczki na nowych zasadach

Zaliczka w nowej odsłonie programu Czyste Powietrze możliwa jest tylko przez operatora i tylko w najwyższym oraz podwyższonym poziomie dofinansowania. Zaliczka wynosi do 35% i jest uwarunkowana przedłożeniem wraz z wnioskiem o dofinansowanie maksymalnie trzech umów z wykonawcami na realizację przedsięwzięcia. WFOŚiGW będzie wypłacał zaliczkę na konto wykonawcy na podstawie: dyspozycji beneficjenta, faktury zaliczkowej oraz listy sprawdzającej operatora, potwierdzającej spełnienie warunków programu.

Limity dotacji i koszty kwalifikowane

W nowym Czystym Powietrzu określone zostały maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych. Ograniczono także poziom dofinansowania do prac towarzyszących niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia, ale niebędących jego głównym elementem. Wyznaczono limity dotacji jednostkowych na metr kwadratowy powierzchni ocieplenia stropów, podłóg i ścian oraz za okna. Warto przypomnieć, że podatek VAT, nawet w przypadku 100% dotacji, nie był i wciąż nie jest kosztem kwalifikowanym, zatem jego koszt będzie ponosił beneficjent.

Lista zielonych urządzeń i materiałów - tzw. lista ZUM

Beneficjenci programu Czyste Powietrze mogą skorzystać z listy ZUM, która pomaga w wyborze urządzeń i materiałów kwalifikujących się do dofinansowania. Lista ZUM jest obowiązkowa w przypadku wyboru: pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno oraz kotłów na pelet. Obecnie na liście znajdują się tylko te pompy ciepła, które mają badania z europejskiego laboratorium, potwierdzające zadeklarowane przez producenta parametry urządzania.